Kontynuując nasz cykl „Wdrażaj KSeF z Enodo” tym razem poruszymy temat procedury samofakturowania przez nabywcę i fakturowania przez podmiot trzeci w kontekście wejścia przepisów o obligatoryjnym KSeF.
Procedura samofakturowania polega na wystawianiu faktur przez nabywcę w imieniu i na rzecz sprzedawcy w przypadku określonych ustawowo czynności (w tym w szczególności sprzedaż realizowaną na rzecz samofakturującego) oraz spełnienia wskazanych wymogów formalnych[1].
Natomiast fakturowanie przez podmiot trzeci prowadzi do wystawiania faktur w imieniu i na rzecz sprzedawcy przez wyznaczony przez niego podmiot trzeci (np. przedstawiciela podatkowego). W tym przypadku proces może obejmować całość sprzedaży podatnika[2].
Co zmieni KSeF?
Przepisy dotyczące samofakturowania i fakturowania przez podmioty trzecie nie zostały zmienione w pakiecie zmian dotyczącym obligatoryjnego KSeF[3]. Nie oznacza to jednak, że wprowadzenie obowiązkowego KSeF nie wpłynie w praktyce na podmioty samofakturujące i ww. podmioty trzecie. Obowiązek fakturowania w KSeF nałożony został na podatników w rozumieniu ustawy o VAT. Teoretycznie z obowiązku tego wyłączeni są podatnicy nieposiadający w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, które uczestniczy w transakcji objętej tymże obowiązkiem. W praktyce jednak skorzystanie z trybu samofakturowania czy fakturowania przez podmioty trzecie może spowodować konieczność wystawiania faktur w KSeF w sytuacjach zasadniczo wyłączonych z KSeF, w tym również wymienionych powyżej.
Kiedy samofakturowanie przez nabywcę i fakturowanie przez podmiot trzeci może spowodować konieczność wystawiania faktur w KSeF?
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy przypadki takie będą m.in. następujące:
- gdy podmiot z siedzibą w kraju zobowiązany do wystawiania faktur ustrukturyzowanych upoważni do fakturowania na zlecenie (tj. przez podmiot trzeci, a nie nabywcę) do wystawiania faktur podmiot spoza terytorium kraju, który nie ma obowiązku korzystania z KSeF, upoważnienie do wystawienia takich faktur będzie obligowało wystawiającego faktury do ich wystawienia w KSeF;
- gdy podmiot nieposiadający siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju będzie świadczył usługę, której miejscem świadczenia będzie Polska, i to nabywca posiadający siedzibę w Polsce na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT będzie zobowiązany do rozliczenia VAT z tytułu usługi i jednocześnie w porozumieniu ze świadczeniodawcą przejmie obowiązek wystawiania faktur z tytułu świadczonej usługi na swoją rzecz, nabywca ten będzie miał obowiązek wystawiania takich faktur na podstawie ustawy o VAT, w tym faktur ustrukturyzowanych przy użyciu KSeF.
Przedstawiona przez projektodawcę koncepcja w pkt 2 powyżej budzi jednak wątpliwości, zwłaszcza biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów o obligatoryjnym KSeF. Zgodnie z nowododanym do ustawy o VAT art. 106ga ust. 1, podatnicy są obowiązani wystawiać faktury ustrukturyzowane przy użyciu KSeF. Fakt wystąpienia transakcji, z tytułu których podatnikiem jest nabywca (np. import usług rozliczany w drodze reverse charge) przy jednoczesnym samofakturowaniu przez niego nie przesądza jeszcze jednoznacznie o konieczności fakturowania w KSeF. Przepisy KSeF odnoszą się bowiem do obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, zaś procedura samofakturowania zakłada pewną dobrowolność w wystawianiu faktur przez nabywcę (na podstawie podjętych ustaleń ze sprzedawcą). Racjonalnym rozwiązaniem mogłoby się wydawać się rozstrzyganie o fakturowaniu w KSeF lub poza nim w oparciu o lokalizację sprzedawcy. Takie podejście może jednak zostać zakwestionowane przez organy podatkowe. Ryzyko w tym zakresie mogłoby zostać w pełni zabezpieczone jedynie w drodze interpretacji indywidualnej.
Uwagi do samofakturowania przez nabywcę i fakturowania przez podmiot trzeci w trakcie prac nad ustawą o KSeF
Zagadnienie samofakturowania i fakturowania przez podmiot trzeci było przedmiotem dyskusji w ramach konsultacji publicznych prac nad projektem ustawy. Kwestia obowiązku samofakturowania przez nabywcę w KSeF nie została jednak rozstrzygnięta jednoznacznie. Niemniej, część zgłaszanych uwag w tym obszarze została uwzględniona poprzez zmianę uzasadnienia do projektu. Został zapewniony sprzedawcy swobodny i czytelny dostęp do faktur w KSeF (również poprzez opcję „odfiltrowywania” faktur z tej procedury) bez konieczności przekazywania przez nabywcę / podmiot trzeci numerów identyfikujących czy też uprzedniego pobierania wszystkich faktur.
Uwagi dotyczyły również kwestii uprawnień dostępowych do KSeF
Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że sprzedawca powinien nadać nabywcy stosowne uprawnienie w KSeF do wystawiania faktur w jego imieniu i na rzecz[4]. Komunikat ten jednak nie odnosi się do sytuacji fakturowania na zlecenie przez podmiot trzeci. Natomiast, w przypadku gdy samofakturującym jest podmiot zagraniczny lakoniczne wyjaśnienia znajdujemy w uzasadnieniu do projektu ustawy. MF zapewnia w nim, że dla podmiotów zagranicznych przewidziano odpowiedni sposób uwierzytelnienia w celu wystawiania faktur ustrukturyzowanych w imieniu sprzedawcy.
Wątpliwości pozostały
Kwestia korzystania z KSeF przez samofakturującego nabywcę i ww. podmiot trzeci nie jest jednak nadal do końca dopracowana przez MF. Świadczy o tym chociażby projekt opublikowanego rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wystawiania faktur. Projekt ten był konsultowany w terminie do 18 grudnia br., a Enodo wzięło udział w tych konsultacjach. Zgłoszone uwagi dotyczyły również zagadnienia fakturowania w KSeF imieniu i na rzecz sprzedawcy – zachęcamy do zapoznania się z informacją w tym zakresie, którą opublikujemy w kolejnym wpisie. W ramach naszego cyklu artykułów będziemy Państwa informować o wynikach konsultacji i dalszym przebiegu prac legislacyjnych w tym zakresie.
[1]Art. 106d ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. 2023 r. poz. 1570 ze zm.; dalej: „ustawa o VAT”).
[2]Art. 106d ust. 2 ustawy o VAT.
[3]Ustawa z 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1598).
[4] https://www.podatki.gov.pl/ksef/baza-wiedzy-ksef/uprawnienia-ksef/samofakturowanie-ksef/
